Anne Sütü ve COVID
YAŞAYAN BİR BESİN: ANNE SÜTÜ VE COVİD
Bebek beslenmesi tıp biliminde çok önemli bir yer tuttuğu için üzerinde ciddi ve kapsamlı araştırmalar yapılmış ve kesin sonuçlara ulaşılmıştır. İnek sütü ya da mama alan (yapay beslenen) bebeklerle anne sütü alan bebekler ileri yaşlara dek izlenmiş ve araştırılmıştır.
MAMA İLE BÜYÜYEN BEBEKLERİN ANNE SÜTÜ İLE BÜYÜYEN BEBEKLERE GÖRE;
• Kalp hastası olma riski
• Şeker hastası olma riski
• Kan kanseri olma riski
• Ani bebek ölümü riski
• Aşırı şişman (obez) olma riski
• Zatürre olma riski
• Orta kulak iltihabı olma riski
• Allerji – Astım olma riski
• Ağır ishal ve uzun süre ishal olma riski
• Psikiyatrik hastalık riski
• Anne ile bağlarının kopma riski
• Kronik bağırsak iltihabı (Chron hastalığı) olma riski
• Çölyak hastalığı olma riski DAHA FAZLADIR.
• Sık hasta oldukları ve kronik hastalıklara yakalanma riskleri daha fazla olduğu için beklenen ömürleri daha kısadır.
• Zeka puanları (IQ) daha düşüktür.
• Ekonomik araştırmalarda ileriki yaşlarda iş yaşamında daha az gelire sahip oldukları da saptanmıştır.
• Herhangi bir hastalıktan hastaneye başvuru ve yatış süresi daha azdır
• Covid gibi viral enfeksiyonlardan daha fazla korunur
EMZİRMEYEN ANNENİN EMZİREN ANNEYE GÖRE;
• Henüz bebeğine bakarken daha kolay gebe kalma riski,
• Kansızlık riski daha fazladır,
• Meme kanseri olma riski daha dazladır,
• Yumurtalık kanseri olma riski daha fazladır.
Anne sütü her annenin bebeğine her öğün için özel üretilir. Bebek düşük kiloluysa farklı, erken doğmuşsa farklı üretilir. Bebeğin bir öğündeki emmesi diğer öğün için sütün içeriğini yeniden hazırlar. Anne sütünün benzersiz yapısı ve içeriği mama ya da başka hiçbir besin öğesiyle tüm teknolojik imkânlar kullanılsa dahi üretilemez, benzetilemez. Nedeni, her bebeği özel olmasıdır. Eğer her bebek için ayrı mama her öğünde ayrı-ayrı üretilebilir ve bu mamada anne sütüne eş değer olursa işte o zaman “anne sütüne benzetilmiş” denebilir. Tahmin edeceğiniz üzere bu üretimi gerçekleştirmek şimdi ve sonsuza kadar İMKANSIZ.
Anne sütü emzirememek ve emmemek bir tür hastalıktır, mamada antibiyotik gibi bir ilaçtır. Araştırmalar ANNELERİN %99,9’UNUN İKİ BEBEĞİ BESLEYECEK KADAR SÜTÜNÜN OLDUĞUNU kanıtlamıştır. Emzirememek ya da emmemenin 3 nedeni vardır: Anne hastadır, bebek hastadır, emzirme tekniği hatalıdır. Bunun dışında hiçbir neden yoktur, sütüm kalitesiz, sütüm yetersiz gibi kavramlar tıp bilimi dışındadır, normal değildir. Eğer mama vermek ihtiyacı olmuşsa bebek mutlaka çocuk doktoru tarafından görülmeli, gerekirse enjektör ile antibiyotik alıyormuşçasına sorun saptanıp çözülene kadar mama verilmeli, sonra hızla anne sütüne geri dönülmelidir. Mama sadece; günde 20 gramın altında kilo alımı olan ve günde 4 den az kez çiş yapan bebeklere, geçici süre, doktor kontrolü ve takibinde kalarak, sorun bulunup çözülene kadar verilebilir. Bunun dışında mama verilmesine gerek yoktur. Zamanında ya da erken doğsun tüm bebekler ilk 6 ay sadece anne sütü ile beslenmelidir. Bunun dışında beslenme sadece ve sadece çocuk doktoru tarafından değiştirilebilir.
Özellikle Covid-19 pandemisi gibi ciddi ve yaygın enfeksiyonlarda yenidoğan bebekler özellikle risk altındadır. Anne sütü solunum yolu hastalıklarına karşı koruma sağlayan antikorlar içerir ve çeşitli immünolojik faydalar sunar. Bağışıklık sistemi destekler, barsak florasını sarar ve korur.
COVID-19 VEYA BAŞKA BİR KORONAVİRÜS ENFEKSİYONU (ŞİDDETLİ AKUT SOLUNUM YOLU SENDROMU, SARS-COV) OLAN KADINLARLA YAPILAN SINIRLI SAYIDAKİ ARAŞTIRMADA ANNE SÜTÜNDE VİRÜS TESPİT EDİLMEMİŞTİR. KISA BİR SÜRE ÖNCE ÇİN’İN WUHAN ŞEHRİNDE YAPILAN BİR ARAŞTIRMADA HAMİLELİKLERİ SIRASINDA COVID-19 GEÇİREN ALTI HASTADAN İLK EMZİRME SIRASINDA ANNE SÜTÜ ÖRNEKLERİ ALINDI VE BU ÖRNEKLER TEST EDİLDİ. TÜM ÖRNEKLERİN KORONAVİRÜS TEST SONUÇLARI NEGATİF ÇIKTI. DÜNYA SAĞLIK ÖRGÜTÜ’NÜN GÜNCEL REHBERİNE GÖRE, COVID-19 HASTASI OLAN KADINLAR İSTERLERSE BU ÖNLEMLERİ ALARAK BEBEKLERİNİ EMZİREBİLİR: 1. EMZİRME SIRASINDA AĞZINI VE BURNUNU KAPATAN BİR MASKE TAKMAK VE SOLUNUM HİJYENİNİ SAĞLAMAK. 2. BEBEĞE DOKUNMADAN ÖNCE VE DOKUNDUKTAN SONRA ELLERİNİ SU VE SABUNLA 20 SANİYE BOYUNCA YIKAMAK. 3. DOKUNDUĞU YÜZEYLERİ DÜZENLİ OLARAK TEMİZLEMEK VE DEZENFEKTE ETMEK. ANNE COVID-19 NEDENİYLE BEBEĞİNİ EMZİREMEYECEK KADAR HASTAYSA SÜTÜ SAĞMA, YENİDEN EMZİRME (BEBEĞİN HİÇ EMZİRİLMEDİĞİ VEYA ÇOK AZ EMZİRİLDİĞİ BİR DÖNEMDEN SONRA EMZİRMEYE TEKRAR BAŞLAMAK) VEYA ONAYLI SÜT BANKALARINA BAĞIŞLANAN ANNE SÜTLERİNDEN YARARLANMA GİBİ YÖNTEMLERLE BEBEĞİNE GÜVENLİ BİR ŞEKİLDE ANNE SÜTÜ VERMEK İÇİN DESTEK ALMALIDIR.
Anne sütü yılda milyonlarca çocuğun hayatını kurtaran bir besindir, özellikle savaş-doğal afet gibi olağanüstü şartlarda temiz kalan tek besin maddesidir. Anne sütü yaşayan bir besindir, stabil ya da sabit değildir. Bebeğin organ, boy-kilo, zeka gelişimi için gerekli tüm maddeleri tam ihtiyacı kadar içerir. Büyümeyi hızlandıran “epidermal büyüme faktörü” anne sütünde en yüksek konsantrasyonda bulunur. Alerji yapmaz, ekonomiktir. Öyle ekonomiktir ki hesaplandığında ilk 6 ay mamaya harcanan paranın daha azı ile evinize size özel gelen emzirme hemşiresi dahi tutabilirsiniz. Anne bebek arasındaki psikolojik bağı sağlar, annelik hissini ve “bir anneye sahip olma” duygusunu yaratır. Anne sütünün protein içeriği inek sütünden ya da mamadan daha kalitelidir, böbreğe olan yükü de daha azdır. Zeka için hayati öneme sahip protein yapıtaşları sadece anne sütünde ve o bebeğe özel üretilmiştir. Anne sütü henüz ilk emzirmede barsakları kaplayarak bebeğin koruma kalkanını şekillendirir, barsakların demiri emmesi için daha iyi ortam oluşturur, ishalden korur. Gaza neden olan laktoz şekerini sindiren ve bebeği gaz sancısından koruyan laktaz enzimi anne sütünde bulunur. Bu laktoz kemikleri oluşturan kalsiyumun emilimini ve barsaklarda ki iyi huylu, koruyucu bakterilerin üremesini artırır. İleriye dönük alerji gelişimi riskini de azaltır. Anne sütünde yağ sindirimini sağlayan lipaz enzimi bulunur. Lipaz, özellikle sindirim sistemi tam gelişmemiş prematüre bebeklerde, yağın sindirilmesinde ve emilmesinde önemli rol oynar. Anne sütündeki lipazın paraziter hastalıkları önleyici etkisi de vardır. Yağlar, yenidoğan bir bebek için başlıca enerji kaynağıdır. Yağlar, bebeğin beyin gelişimi için gerekli yağ asitlerini sağlar. Gözde retina fonksiyonları için gerekli olan doymamış yağ asitleri, anne sütünde yüksek oranda bulunur. Yağlar hücrelerin zar yapısına girer ve sütteki bazı vitaminlerin ve hormonların taşıyıcısı olur. Sabahları düşük olan yağ düzeyi, günün ilerleyen saatlerinde artar. Emzirme döneminin sonunda da yağ oranı daha yükselip, doygunluk sağlar. Böylece doyan bebek memeyi bırakır ve şişmanlık riski olmaz. Ancak bu doyma hissi mama gibi fabrikasyon beslenme ürünlerinde olmaz, bebekler şişmanlık riskine girer. Anne sütündeki minerallerin böbrek yükü aynı orandaki mama ve inek sütünden azdır. Anne sütünde demir düzeyi düşük olmasına rağmen etkinliği ve emilimi fazla olduğu için hem fayda sağlar hem yük oluşturmaz. Anne sütünün tuz miktarı düşüktür. Anne sütünün D vitamini içeriği bebekler için yetersizdir bu nedenle yenidoğan döneminden 1 yaşına kadar mutlaka D vitamini takviyesi verilmelidir. Anne sütünün demir içeriği zamanında doğan bebekler için 4., erkendoğan bebekler için 2. Aydan sonra yetersiz kalır ve mutlaka dışarıdan takviye verilmelidir. Aile sağlığı merkezlerinde başlanan demir ve D vitaminini mutlaka önerildiği gibi kullanmalısınız.
Sezaryenle doğan bebekler hayata 1-0 yenik başlarlar. Özellikle bağışıklık sistemleri zayıftır ancak bu bebekler anne sütü emerlerse 2. Ayda topu ağlara gönderip eşitliği yakalarlar. Sezaryen doğum emzirmeye engel değildir. Bu annelerde normal doğum yapan anneler gibi rahatça bebeklerini emzirirler. Sadece ilk hafta yaşanan geçici zorluklar nedeni ile emzirilemeyen birçok bebek vardır, bu bir hatadır, sezaryen ile doğum sadece tıbbi nedenlerle yapılmalı, “ben emziremeyeceğim” düşüncesi akıldan çıkartılmalı, özellikle ilk başta gelen kolostrum (altın süt) ağza sürülerek dahi bebeğe verilmelidir. Sezaryende ilk hafta kolostrum koyu ve meme kanal ve delikleri hazır olmadığı için yaşanan emzirme güçlükleri kolayca aşılır. Bunun için en yakın yenidoğan biriminde emzirme hemşiresi ya da çocuk doktoru ile görüşmeniz yeterlidir. Onlara “emzirmek istediğinizi, buna hazır olduğunuzu” mutlaka söyleyin.
Anne sütü yaşamdır.
